در فیلم مرغ‌ دریایی(۲۰۱۸) دخترک کم‌سن و شوریده به نمایش‌نامه‌نویس باتجربه‌ می‌نویسد:

If you ever have need of my life, come and take it.

این جمله تکان‌دهنده است. محدودیتی در آن نیست. فیلم را نگه می‌دارم. چطور کلمات سرنوشت کسی را رقم می‌زنند. دخترک به تاریکی فرو خواهد شد. در این کلمات نفرینی وجود دارد که با پیش رفتن داستان آن را می‌بینم.

در داستان مرگ در ونیز، آشنباخ پیر «یک‌باره و نامنتظر گشادگی‌ای شگفت در جان و سینه‌ی خود احساس می‌کند، تب‌و‌تابی گران، کششی جوانانه و تشنه‌کام به دوردست‌ها، حسی چنان زنده و نو یا دیرزمانی از یادرفته و از سر افتاده … سحرزده می‌کوشد مگر از جوهر و خواست این حس سردرآورد.»

میل به سفر در اشنباخ زنده می‌‌شود. سفر به شهری زیبا که ونیز باشد. آشنباخ نویسنده‌ی سرشناسی‌ست درباره‌ی هنر و زیبایی بسیار نوشته و کتاب‌های معتبری در بازار دارد. اما انگار در هوای دم‌کرده‌ی ونیز یک شوخی تلخ هم هست. آشنباخ به زیبارویی دل می‌سپارد و حالا داستان، خودِ داستان دیگر زیبا نیست. بعدتر درمی‌یابیم که در ونیزِ زیبا وبا آمده و شهروندان برای سود بیشتر از مسافران پنهانش می‌کنند. این‌جاست که فکر می‌کنم آشنباخِ خسته هم عمیقا جمله‌ی دخترک را به زبان آورده است.

. مرگ در ونیز، توماس مان، ترجمه محمود حدادی، نشر افق

.. مرغ دریایی، نمایش‌نامه آنتوان چخوف، فیلم‌نامه Stephen Karam

… دنبال طرح جلد ترجمه‌ی ایتالیایی از مرگ در ونیز بودم دیدم بیشترشان بر اساس فیلمی هستند که ویسکونتی سال ۱۹۷۱ بر اساس این رمان توماس مان ساخته است و آن‌ها را هیچ دوست نداشتم. اما سرانجام این را پیدا کردم که هم ایتالیایی بود و هم بر اساس نگاه نویسنده.

…. ترجمه‌ی آقای محمود حدادی را دوست دارم چون به تصویری که از توماس مان داشتم بسیار نزدیک است.

….. در نمایش‌نامه جمله‌ی ترجمه شده‌ی چخوف این است:

If my life can ever be of any use to you, come and take it.

این کتاب یک انتولوژی است درباره‌ی شعر زنان فارسی زبان از رابعه تا امروز. آقای دیک دیویس که مترجمی بزرگ و توانا هستند کار جمع‌آوردی و ترجمه‌ی شعرها را انجام داده‌اند. بسیاری از شعرها برای اولین بار به انگلیسی ترجمه شده‌اند.

لینک صفحه‌ی انتشارات

حال خوبی دارم که یک یا چند شعر از من در آن چاپ شده است. کتاب را برایم فرستاده‌اند. وقتی برسد خواهم نوشت در نهایت کدام شعرها انتخاب شده‌اند.

The Mirror of My Heart is a unique and captivating collection introduced and translated by Dick Davis, an acclaimed scholar and translator of Persian literature as well as a gifted poet in his own right. In his introduction he provides fascinating background detail on Persian poetry written by women through the ages, including common themes and motifs and a brief overview of Iranian history showing how women poets have been affected by the changing dynasties. From Rabe’eh in the tenth century to Fatemeh Ekhtesari in the twenty-first, each of the eighty-three poets in this volume is introduced in a short biographical note, while explanatory notes give further insight into the poems themselves.

سریع باید از خانه بیرون می‌زدم. دیر شده بود. موهام خیس و به‌هم ریخته. این‌جور وقت‌ها برای این که اوضاع به سامان شود یک چیزی لازم است. مثلا رژ لبی با رنگی خوب انتخاب شده. برای من آن روز عینک آفتابی جواب می‌داد. جمع کرد. هر چیزی رفت سر جای قشنگ خودش. درست شد.

همین‌طور که در خیابان راه می‌رفتم به این فکر کردم که یک کلمه در شعر گاهی این‌گونه است. یک ترکیب. یک چرخش. یک بی‌نظمی به‌جا. و بعد ناگهان حرفی معمولی شعر می‌شود.

بی‌ربط: نمی‌دانم چرا ناگهان چند ده نفر برای صفحه‌ی اینستاگرامم درخواست داده‌اند. آن بیرون چه خبر است؟ لابد عکس مسخره‌ای از من و شعر بدبختی زیرش. هیچ دوست ندارم. کاش می‌شد تمام آن عکس‌ها به معجزه‌ای ناپدید شوند.

تمام تعطیلات نوروز تنها با مادرم حرف زدم. صبح‌های زود که همه خوابند تلفنی حرف می‌زدیم. مادرم مثل خاله می‌گفت خبرها را بگو. قدیم با ف قرار گذاشته بودیم وقتی که پیر می‌شوم ماهان دخترش زنگ بزند و خبرها را بدهد. حالا که خاله‌ام پیر شده من هم گاهی به او زنگ می‌زنم و خبرها را می‌دهم. خیلی خوشحال می‌شود.

خبرها در مورد گل‌ها بود. این‌که اوزالیا گل داده. می‌گفت باید روی گل‌هایش نم باشد تا حال بهتری داشته باشد. سیکلمه هم گل داده بود. سیکلمه جای خنک دوست دارد پس بگذارش پشت پنجره که هوا بخورد. بعد عکس‌ گل‌هایمان را می‌فرستادیم. می‌گفت اوزالیای تو حال بهتری دارد. خیلی خوب بود. چون همیشه گل‌های او بی‌نظیر بودند. شاید آرام آرام من هم دارم مراقبت از گل‌ها را یاد می‌گیرم.

خبرها همین بود. می‌گفتم دارم کار می‌کنم. از خانه بیرون نرفتم. همه چیز در سکوت پیش می‌رفت. گذاشتم بگذرد. در سکوتی که فقط صدای موتور یخچال و رد شدن هر از گاه ماشینی درش بود. سکوت خانه‌ای که انگار مردمش رفته‌اند و تنها یک روح در آن مانده. پشت پنجره می‌ایستادم و باغ دراندشت را نگاه می‌کردم. باغی که هیچ‌وقت آن‌جا نبوده است.

گمانم دیگر نمی‌توانم به خودم بگویم هنوز وقتش نشده است. دیروز در یک سریال امریکایی بی‌مزه دیدم یک نفر به شخصیت اصلی گفت حالا فقط یک کار مانده: باید شروعش کنی.

یک بار یک اشتباهی کردم به دوستی که غمگینم کرده بود گفتم دور شو. او هنوز دارد دور می‌شود و این کار من چقدر بد بود. دستم نمی‌رسد بگویم بس است.

باید شروعش کنم. می‌توانم به خودم بگویم با سال جدید شروع خواهم کرد.

دیروز فکر کردم کی خواهم مرد؟ چقدر وقت هست؟ چقدر دارم وقت را هدر می‌دهم؟

یک پله‌ی چوبی کهنه بود. شاید چهل سانت. پایم را که رویش گذاشتم فکر کردم چندان محکم نیست. درست همین وقت زیر پایم خالی شد. دو طرفش را میخ کوبیده‌ بودند. بدیهی‌ست که میخ‌ها در پایم فرو رفتند. محکم زمین خوردم. خواستم سریع بلند شوم فکر کردم دوباره میخ‌ها درگیر تنم می‌شوند. پس آهسته خودم را از میان چوب‌های کهنه و میخ‌های بلند قدیمی بیرون کشیدم. کمی می‌لرزیدم و لنگ می‌زدم. به خانه که رسیدم لباس‌های خونی‌ام را عوض کردم.

استاد که شبیه میشل فوکو بود با یک عینک زشت قاب قهوه‌ای داشت تقریبا فریاد می‌زد و متنی را می‌خواند. تمام متن مسخرگی و دشنام بود. دانشجوها عربده می‌کشیدند و تشویقش می‌کردند. سخنرانی در یکی از سالن‌های بزرگ پاریس سه تشکیل شده بود. روزگاری بود که اگر عربده نمی‌کشیدی موافق چیزی بودی که دقیق معلوم نبود چیست ولی آبرومند هم نبود. دختر روی یکی از نیمکت‌های بزرگ کنار دانشجوهای جوان و پرمدعا و پرهیاهو نشسته بود. نمی‌دانست موضوع سخنرانی نقد ادبی‌ست یا جنسیت یا آگاهی و بهمان. فرقی هم نمی‌کرد. بعضی‌ آمده‌اند در چیزی بمانند ولی او آمده بود نگاه کند و رد شود. در انتهای سخنرانی دختر که دامن کلوش پشمی و شومیز قرمز تنش بود بلند شد. پشت به سخنران رو به دانشجوها ایستاد و گفت این نقد نیست. این مسخره‌بازی و دشنام‌گویی‌ست. شما تسلیم جو شده‌اید. این حرف‌ها هیچ معنا و مبنایی ندارند. مرد عینکی صورت او را نمی‌دید. جواب درستی نداد. گفت به‌هر‌حال وقت امروز تمام شده است. دسته‌ای از پسرها بلند خندیند. استاد همراه چند نفر بیرون رفت. دختر بارانی کرمش را روی دست انداخت و سعی کرد خودش را به جمع برساند.

در کوچه‌پس‌کوچه‌ها راه می‌رفتند و بحث می‌کردند. غروب شده بود. مرد جوان یک بطری ودکای کوچک از دکه‌ای خرید. حالا فقط سه نفر بودند. دختر و یکی از پسرهای دانشجو. مرد جوان دو دانشجو را به سمت پله‌هایی برد که رسم بود وقت غروب آن‌جا وقت‌گذرانی کنند. نشستند. ناگهان دختر متوجه شد او را جایی دیگر دیده است. چیزی را به روشنی به خاطر آورد. اتفاق خوبی نبود. مرد خونسرد بود. همین وقت بود که چیزی تیز در پهلوی دختر فرو رفت. دختر متوجه دست مرد که پشتش بود شد برگشت وحشت‌زده در چشم‌های مرد نگاه کرد، صورت مرد حالا شبیه مار بود و بی‌تفاوت روبرو و غروب را تماشا می‌کرد. دختر نتوانست حتی یک کلمه به زبان بیاورد.

بعد میگرن بود.

برنامه‌ تمام شده بود. دعوتی بود با عنوان چرا ادبیات. با گوشی به هم پیام دادیم. ف چند ساعت رانندگی کرده بود تا خودش را به شهر من برساند. نزدیک محل اقامتم یک مغازه‌ی تجهیزات اسب را دیده بودم آن را روی نقشه پیدا کردم و برایش فرستادم. اسم مغازه را یادم نیست ولی محله‌ی کوچکی بود و راحت می‌شد پیدایش کرد. زین و کفش اسب‌سواری و از این چیزها داشت. از دعوت‌کننده و یکی دو آشنای دیگر خداحافظی کردم و با عجله خودم را به مغازه‌ رساندم. شک نداشتم ف آن‌جاست چون پیام داده بود رسیده است. چند سال بود ندیده بودمش؟ در را باز کردم. پشت در بود. درست روبرویم. یک شال را پیش صورتش گرفته بود و می‌خندید. نمی‌خواست صورتش را ببینم.

پنج صبح است. دیشب تا دیر وقت باران می‌آمد. آهسته خودم را از میان چوب‌های کهنه و میخ‌های بلند قدیمی بیرون کشیدم. می‌لرزیدم و لنگ می‌زدم. به خانه که رسیدم لباس‌های خونی‌ام را عوض کردم.